Piotr M. A. Cywiński
ŚLADY SZAMANIZMU W RELIGIJOŚCI WCZESNOŚREDNIOWIECZNYCH PRUSÓW
http://www.cwi.pl/tekst09.htm
Почитать с польского форума - интересно 
http://www.rbi.webd.pl/phpBB/viewtopic.php?t=2230
wg Jerzy Suchocki "Mitologia bałtyjska"
Aitvaras - smok przynoszący bogactwo. Litewski duch opiekuńczy domu, przedstawiany często w postaci czarnego ( ognistego) koguta.
Andaj - suwerenny litewski bóg magii. Władca ciemnego nieba, opiekun kapłanów, utożsamiany z bogiem wężem. Odpowiednik wedyjskiego Waruny, podobnie rządzący wodami. Jego pruskim odpowiednikiem jest Patrimps.
Auseklis, Aussauts - Gwiazda Poranna. Jeden z dwóch braci blizniaków personifikujących planetę Wenus. Syn boga nieba Dievsa, oblubieniec słonecznej panny Saule, o którą walczy z księżycem (Meness).Przedstawiany czasem w postaci konia.
Ausrine, Austra - Zorza Poranna, Jutrzenka. W bałtyjskich mitach astralnych narzeczona Gwiazdy Porannej.
Autrimps - wg katalogu Hieronima Maleckiego (XVI w) staropruski bóg mórz i jezior ; tożsamy z władcą magii, bogiem wód Patrimpsem-Andajem.
Bardoayts - wg katalogu Hieronima Maleckiego staropruski opiekun żeglarzy; w rzeczywistości przydomek i jedna z hipostaz boga magii Patrimpsa-Andaja.
Ceroklis - jedno z łotewskich bóstw urodzaju. Wg informacji jezuitów ( 1604, 1606) składano mu w ofierze czarnego wołu, czarnego koguta, świnię i piwo.
Curche (Kurko) - staropruski bóg urodzaju. Na jesieni, po zbiorach urządzano mu doroczne święto połączone ze składaniem ofiar z pierwocin zbóż i libacją. Bóg suwerenny, przypuszczalna hipostaza boga nieba - Dievsa. Wg innych zródeł jest to bogini ziemi i urodzaju, czczona przez Prusów, jej świętym zwierzęciem jest dzik i swinia.
Kerklis, Korgs - brat Kurko, bóg żelaza, kowalstwa, zwycięstwa w bitwie, zwierzę Korgsa to dzik.
Dieva deli - łotewska nazwa synów boga nieba Dievsa. Bracia blizniacy personifikujący planetę Wenus jako dwie gwiazdy :Poranną i Wieczorną. Wyobrażani w postaci dwóch koni. Opiekunowie słońca (Saule); kowale, twórcy sklepienia niebieskiego.Dobroczyńcy ludzkości.
Dievs, Dievas, Deiwas - bałtyjski najwyższy, suwerenny bóg nieba.Władca bogów; twórca praw rządzących kosmosem.Zdecydowanie związany z dobroczynną, scalającą i jasną stroną mocy.Odpowiednik wedyjskiego Mitry. W przeciwieństwie do innych bogów tego rodzaju nie przeszedł na pozycje dieus otiosus czyli boga bezczynnego.Współpracuje z bogiem burzy i piorunów Perkunsem oraz z Potrimpsem bogiem wód i magii, są zresztą braćmi ( Dievs i Patrimps).Władający piorunami, stwórca czasu, rządzący urodzajem...Jako Pergrubius zapładnia Zemes Mate na wiosnę...
Dimstipatis - litewskie bóstwo opiekuńcze podwórza domowego.Wg relacji jezuitów składano mu w ofierze koguta.
Diveriks, Dievu Rykis - Pan Bogów,władca nieba - przydomek świetlistego boga nieba - Dievsa.
Gabija, Gabeta - litewskie bóstwo opiekuńcze ogniska domowego.Jako Jagaubis kojarzone być może z młodym kowalem, "duchem iskier" i boskimi bliznietami.
Giltine - litewska bogini śmierci.Wykonywała wyroki ferowane przez boga magii Patrimpsa, boga nieba Dievsa i boginię losu - Laime.
Karta - łotewska zwiastunka śmierci.Związana z bogiem magii. Być może samodzielnie rozwijająca się hipostaza bogini losu - Laimy (Łajmy).
Kaukas, liczba mn.Kaukai - duchy opiekuńcze domu i czynnosci gospodarczych, zwane też koboltami.Patrz artykuł w "Perkunsie":
http://prusa.strefa.pl/perkuns/PERKUNS_nr_2_2006_pl.pdf
Laima ( Łajma) - bałtyjska bogini losu.Przy narodzinach dziecka określała całe jego zycie. Bóstwo suwerenne.
Majuna - bogini domu i rodziny oraz drzew lipowych.
Medeine - litewska bogini lasów. U Prusów bóstwo lasu jest rodzaju męskiego - Medinaitis.
Meness - Księżyc.Jeden z głownych bogów w bałtyjskich mitach nieba.Bohater negatywny. Wiarołomny wojownik podstępnie walczący o rękę Słonecznej Panny ( Saule ), którą porywa w dniu jej zaślubin z Auseklisem.
Meza mate i Meza tevs - matka i ojciec lasu. Wg P.Einhorna łotewskie duchy opiekuncze łowców.
Ockopirmus, Ukkapirmas(prus.) - wg Hieronima Maleckiego bóg nieba i gwiazd, względnie nieba i ziemi, utozsamiany z Saturnem. Epitet najwyższego boga nieba Dievsa, oznaczający dosłownie - Pierwszy ze wszystkich.
Patollus, Patals(prus.) - bóg smierci i zniszczenia. W rzeczywistości hipostaza boga magii Patrimpsa-Andaja.
Perdoytus - Pan Wiatru, być moze przydomek boga magii.
Perkons , Perkunas, Perkuns - suwerenny, ogólnobałtyjski bóg burzy i wojny. Straznik moralności, sprawca biokosmicznej płodności w lettolitewskich mitach nieba.
Picullus, Pikuls - bóg świata podziemnego i ciemności. Hipostaza boga magii.
Potrimpus, Patrimps - bóg wody, bóg magii w postaci węża. Władca życia, płodności i smierci. Opiekun kapłanów, wróżbitów, szamanów - bóg mądrości . Składano mu krwawe ofiary z dzieci.
Pukis - duch opiekunczy, smok przynoszący bogactwo.
Puskaitis - bóg obfitości, władca skrzatów;
Ragana - wiedząca. Ogólnobałtyjska nazwa wiedzmy, pierwotnie termin okreslający wróżkę, czarodziejkę.U Prusów bogini smierci i przeistoczenia, wiedzma, jej święte zwierzę to ropucha.
Saule - Słońce.Jedna z głownych postaci bałtyjskich mitów nieba. Suwerenna bogini wyobrażana jako Słoneczna Panna ( Saules meita) lub Matka Słońce. O jej rękę zabiegają synowie boga nieba oraz bóg burzy Perkuns i księżyc- Meness.
Sveistiks - bog gwiazd. Jeden z braci blizniakow personifikujacych planete Wenus jako Gwiazda Poranna; Syn boga nieba Dievsa, oblubieniec Słonecznej Panny, młody kowal, tworca sklepienia niebieskiego. Smiertelny wróg Menessa.Nosi przydomek - Teljavelis.
Usins - tajemniczy łotewski bóg światła. Związany z pszczołami i konmi.
Vejopatis - litewski Pan Wiatru...Przydomek boga magii.
Vele, veles - litewska nazwa dusz zmarłych wyobrażanych czestokroć w formie upostaciowanej mgły, oparów, cieni.
Zaltis, Angzdris(prus.) - lettolitewska nazwa zaskrońca. Baśniowy król węży wyobrażany najczęsciej w postaci pięknego młodzienca opiekującego się słoncem.Przyjaciel bogini Saule mieszkający na białym kamieniu posrodku niebiańskiego morza. Jako pagirinis- duch opiekunczy pruskich domostw.
Zemyna, Zemynele, Zemes Mate - litewska bogini ziemi.W obchodach swięta Pergrubii dokonywał się wiosną akt jej hierogamii ( zespolenia) z Dievsem, gwarantujący coroczne odtworzenie kosmosu, płodność przyrody, urodzaj.
Żvoruna - tajemnicze bóstwo ze słowianskiego przekładu kroniki Jana Malalasa. Nazywana "suką" i kojarzona z kowalem słonca Teljavelisem. Imię pochodzi z lit. zverine - zwierzynka, ludowego okreslenia planety Wenus. Dalece prawdopodobny jest jej mityczny związek z gwiazdozbiorami Psa oraz gwiazdami Syriusz i Procyon...
